सकारात्मक सोचको शक्ति
कृष अर्याल

पछिल्लो समय सामान्य मानिसहरू मात्र होइन, डाक्टर र वैज्ञानिकसमेत आफूमा सकारात्मक सोच विकास गर्न तल्लीन छन्। किनकि भित्री आत्मा स्वस्थ बनाउने र स्व-उपचार इकाईमा रूपान्तरण गर्ने शक्तिशाली उपकरण सकारात्मक सोचको विकास हो। मानव मस्तिष्कमा सकारात्मक सोचका माध्यमबाट इच्छालाई वास्तविकतामा परिवर्तन गर्ने शक्ति हुन्छ भन्ने कुरामा धेरैले विश्वास गर्न थालेका छन्। 

सकारात्मक सोचका धेरै फाइदा रहेको औंल्याउँदै प्रमाण प्रस्तुत गर्न शोधखोजकर्ताहरू लागिपरेका छन्। स्ट्यान्फोर्ड विश्वविद्यायलको अनुसन्धानका अनुसार सफलता भनेको ८८ प्रतिशत सकारात्मक सोच हो भने १२ प्रतिशत शिक्षा हो। त्यसकारण, जीवनमा सफल हुने क्षमता विकासका लागि सकारात्मक सोच महत्त्वपूर्ण कारक हो भन्न सकिन्छ।

सकारात्मक सोचले दिमागलाई आशावादी बनाउँछ। जीवनको उज्ज्वल पक्ष देख्दछ। एक उदाहरणलाई हेरौं। २ सय मिलिग्राम तरल पदार्थ अट्ने गिलासमा १ सय मिलिग्राम मात्र तरल पदार्थ छ भने धेरैजसो व्यक्तिहरू सो गिलास आधा खाली भएको देख्छन्/सोच्छन्। तर सकारात्मक सोच राख्नेहरू भने सोही गिलासमा सोही परिमाणको तरल पदार्थ उपलब्ध भएको अवस्थामा आधा भरिइसकेको देख्छन्/सोच्छन्। आधा खाली भयो भन्ने विषयले कालान्तरमा दुःख पैदा गर्न सक्छ तर आधा भरिएको सोच राख्नेहरू आशावादी मानिन्छन्।

सकारात्मक सोचले कसरी काम गर्दछ?
मनोविज्ञान अनुसार हाम्रो दिमागले शरीरलाई नियन्त्रण गर्दछ। केही सरल चरणहरू अनुसरण गरेर यो क्षमता प्राप्त गर्न सकिन्छ। प्रत्येक व्यक्ति आफूले चाहेको कुरा हासिल गर्न आफ्नै दिमागमा प्रोग्रामिङ गर्न सक्षम हुन्छ। काम गर्ने तौरतरिका र सोच्ने तरिका फरक गर्ने हो भने सकारात्मक सोचको विकास हुन सक्छ। 

सकारात्मक मानसिकतासँग जहिले पनि अधिक आनन्द, खुसी र तुलनात्मक रूपमा राम्रो स्वास्थ्य हुन्छ। यसले तनावको स्तर कम गर्न मद्दत गर्दछ। सकारात्मक परिणामको आशा गरे परिणाम पनि सकारात्मक पाउन सकिन्छ भन्ने कुरा भनाइ मात्र नभएर अब प्रमाणित पनि हुन थालिसकेको छ। शरीरलाई स्वस्थ राख्न महत्वपूर्ण कारक हाे दिमाग। दिमाग स्वस्थ राख्न सकारात्मक साेच चाहिन्छ। सकारात्मक सोचको शक्तिले हामीलाई दैनिक जीवनमा आइपर्ने कठिनाइ सामना गर्न मद्दत गर्दछ। वरिपरिका अवसरहरू देख्छ र अवसर लिनका लागि कदम चाल्ने साहस दिन्छ।

सकारात्मक सोचसहितको स्वस्थ जीवनभन्दा ठूलो आनन्द छैन। रमाइलो, ऊर्जावान् र खुसी महसुस गर्न सकारात्मक सोच चाहिन्छ। यसलाई जीवनशैलीकै रूपमा अपनाउँदा मानिसमा रचनात्मक परिवर्तनहरू आउँदछन्। जीवनलाई खुसी, उज्यालो र अधिक सफल बनाउन सकिन्छ। 

सकारात्मक सोच एक 'कौशल' हो, जसले खुसी सिर्जना गर्न सिक्न सकिन्छ। खुसी जीवनमा सकारात्मक परिणामहरूको कारण हो, परिणाम होईन। धनले खुसी ल्याउँदैन, तर अरूको हितका लागि कसैको सम्पत्ति प्रयोग गर्दा व्यक्तिगत खुसी हुन्छ। आनन्दित व्यक्तिहरूको धार्मिक वा आध्यात्मिक विश्वास बढी हुन्छ।

कसरी विकास गर्ने सकारात्मक सोच?
हामीमध्ये धेरैलाई सकारात्मक सोच के हो भन्ने थाहा छ। तर हामी सबैलाई कसरी सकारात्मक हुने वा कसरी सकारात्मक मनोवृत्ति राख्ने भनेर थाहा छैन। यसको उपाय पनि त्यति असहज छैन।

मानिसहरूलाई सकारात्मक कुरा भन्न कोशिस गर्नुहोस्, गुनासो नगर्नुहोस्। दिमागलाई सकारात्मक सोचमा बदल्न केही भित्री काम आवश्यक पर्दछ, किनकि मनोवृत्ति र विचारहरू एकै रातमा परिवर्तन हुँदैनन्। तपाईं  प्रेरणादायक साहित्य पढेर र ध्यानको माध्यमबाट सकारात्मक साेचकाे विकास गर्न सक्नुहुन्छ। जब तपाई‌ंको दिमाग सामान्यतया आशावादी हुन्छ, तपाई‌ं दैनिक तनावलाई अधिक रचनात्मक तरिकाबाट समाधान गर्न सक्षम हुनुहुन्छ।

यो क्षमताले सकारात्मक सोचबाट लाभ हुने स्वास्थ्यमा योगदान गर्छ। सकारात्म सोच विकास गर्ने १० सरल उपाय यहाँ चर्चा गर्न लागिएको छ। 

१. मुस्कान र हाँसो : मुस्कानले तपाईंको समग्र मूड र जीवनमा दृष्टिकोण सुधार गर्न सक्छ भन्ने कुरा वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित भइसकेको विषय हो। हाँसो सबैभन्दा राम्रो औषधी हो। मन, शरीर र आत्मालाई शान्त पार्न र मुस्कानसहितको व्यवहार गर्न ध्यान अभ्यास गर्न सकिन्छ। 

२. निःस्वार्थ सहयोग : आफ्नो समय, बुद्धिमता र पैसा दान गरेर अरूलाई मद्दत गर्नुहोस्। अहंकार हटाउनुहोस्। मानव अहंकार खतरनाक चीज हो किनकि यसले मानिसहरूलाई अरूको आलोचना र न्याय गर्ने बनाउँदछ। तसर्थ यसलाई हटाउन जरुरी छ। 

३. कृतज्ञता : कृतज्ञ हुनु तपाईंको जीवनमा अझ बढी खुसी र सामग्री बन्ने संभावनालाई सुधार गर्दछ। आफूसँग भएको कुराको लागि धन्यवादी हुँदै, तपाईंले साँचो आनन्द प्राप्त गर्नुहुनेछ।

४. लक्ष्य निर्धारण : तपाईंका लक्ष्यहरू दैनिक सेट गर्नुहोस्। तपाइँको प्राथमिकताहरू माथिदेखि तलसम्म योजना गर्नुहोस्। लक्ष्यहरू राख्नु तपाईंलाई ड्राइभ र प्रेरणा प्रदान गर्दछ तपाईं जीवनमा आनन्दित र सफल हुन आवश्यक छ।

५. दिमागी तालिम : दिमागलाई सकारात्मक विचारहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न तालिम चाहिन्छ। सकारात्मक विचारहरूको साथ नकारात्मक बदल्नुहोस् र सकारात्मक कार्य पनि लिनुहोस्।

६.सत्संग : वातावरणले मानिसको चौतर्फी विकासमा सहयोग गर्छ भन्ने मनोविज्ञानको सिद्धान्त छ। 'सत्संगति‌ं किं न करोति पुंसाम्' (सत्संगले मानिसलाई के बनाउँदैन र?) भन्ने संस्कृतले उक्तिले पनि सत्संगको महत्व दर्शाएको छ। सकारात्मक व्यक्तिसँगको संगलतले सकारात्मक दृष्टिकोण विकास गर्न सहयोग गरेको हुन्छ।

७. स्थिरता : सबै परिस्थितिमा आफूलाई स्थिर राख्ने प्रयास गर्नुहोस्। दुःख सुखलाई पनि शान्त रहन सक्ने बानीको विकासले दुःखबाट हुने हानी कम गर्न मद्दत गर्छ। कतिपय दुखहरूलाई पनि शिक्षाका रुपमा लिन सकिन्छ। 

८. सकारात्मकता : धेरै विषयका सबल र कमजोरी पक्ष हुन्छन्। कमजोरीका पक्ष हुने भएकाले नै सबल पक्षको अस्तित्व रहेको हो। रात नै नहुने भए दिनको महत्व हुने थिएन। तसर्थ सकारात्मक सकारात्मक सोचलाई दैनिकी, बानी र जीवनशैली बनाउनुहोस्। 

९. वर्कआउट र खाना : स्वस्थ जीवनशैली र स्वस्थ खानाले तपाईंलाई अस्तित्वको ठूलो राज्यमा राख्दछ। खाना र जीवनशैलीले दिमागलाई सक्रिय राख्न मद्दत गर्दछ। स्वस्थ जीवनशैलीका लागि लामो पैदलयात्रा, दौड, वा जिम गर्न सकिन्छ। आफ्नो दैनिक तालिकामा योग, ध्यान, र प्राणायाम पनि समावेश गर्नु सकिन्छ। खाना चाँहि भरसक प्राकृतिक प्रयोग गरेको राम्रो। ताजा र रेसादार फलफल स्वस्थ दिमागका कारक मान्ने गरिन्छ।

१०. संगीत : मनपर्ने संगीतले पनि दिमागमा ऊर्जा थप्न सहयोग गर्छ। 

सकारात्मक सोच मानसिक दृष्टिकोण हो। यसले हामीलाई कालो बादलभित्र 'चाँदीको घेरा' खोज्न मद्दत गर्दछ। सकारात्मक मानसिकता पाउँदा हामीलाई खुशी, आनन्द, स्वास्थ्य, र अनुकूल परिणामहरूको पूर्वानुमान गर्न सहयोग पुग्दछ। वास्तविक र प्रभावकारी सकारात्मक सोचलाई सकारात्मक विचारहरू र सकारात्मक भावनाहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न र अनुकूल परिणामहरू ल्याउन सकारात्मक सोच र बानीले सहयोग गर्छ। 

सकारात्मक सोचको शक्ति भनेको तपाइँको फाइदाको लागि आफैँलाई प्रतिबद्ध गर्ने विधि हो। आफ्नो दिमागलाई महत्त्वपूर्ण विषयमा केन्द्रित गर्दै समस्याहरूसँग ट्याकल गर्ने रणनीतिहरू विकास गर्न यसले सहयोग गर्छ। सकारात्मक सोच लिने व्यक्तिहरूले बढी सफल र खुशी जीवन बिताउँछन् भन्ने कुरा अध्ययनले पनि देखाएको छ।

सकारात्मक सोचले नकारात्मक कुरालाई हटाएर तनाव कम गर्दछ। फलस्वरूप तपाईको स्वास्थ्यलाई पनि सुधार गर्न सक्छ। जब तपाईं आफ्नो सकारात्मक अनुभव साझा गर्नुहुन्छ, तपाईं र तपाईं वरपरका व्यक्तिहरूबीच भावनात्मक सम्बन्ध पनि बढी प्रभावकारी हुन्छ। त्यसो भए, नकारात्मक भित्री संवादहरूमा समय बर्बाद गर्न इन्कार गर्नुहोस्। यसको सट्टामा, आफैंमा, अरु व्यक्ति र अवस्थाहरूप्रति बढी सकारात्मक भावनात्मक र मानसिक दृष्टिकोण प्रदर्शन गर्नुहोस्।

सकारात्मक सोच सफलता र खुशीको कारण हो। सकारात्मक चिन्तकहरूले परिस्थितिलाई यथार्थमा हेर्ने गर्छन्। परिस्थिति सुधार गर्ने तरिकाहरू खोज्नेछन्, र उनीहरूका अनुभवहरूबाट सिक्ने प्रयास गर्छन्। सकारात्मक सोचले दैनिक जीवनका समस्याहरूको सामना गर्न मद्दत गर्दछ। यसले आशावादी बनाएर चिन्ता र नकारात्मक सोचबाट जोगिन सजिलो बनाउँदछ। सकारात्मक सोच लिनेहरूमा रचनात्मक परिवर्तन आउछ। यसले अधिक सफल बनाउछ।तपाईंलाई राम्रो महसुस गराउनेछ। सकारात्मक सोच विकास गर्नुहोस्। तपाईं आफैमा राम्रो महसुस गर्नुहोस्। अरूलाई राम्रो महसुस गराउनुहोस्।